สัณฑฆาต ๔ เป็นโรคเกี่ยวกับโลหิต ๔ จำพวก

สัณฑฆาตเพื่อโลหิตแห้ง(เอกสัณฑฆาต) เกิดได้กับบุรุษและสตรี เพราะโลหิตจับเป็นก้อนภายใน เมื่อกินยาร้อนเข้าโลหิตจึงละลายออกเป็นลิ่ม ออกมาตามช่องทวารหนัก เรียกว่าอัสนโลหิต,สันนิจโลหิต รักษายากนัก คือเป็นอสาทิยโรค
กับสตรีเป็นเรื่องโลหิตและระดูแห้งเดินไม่สะดวก คุมกันเป็นก้อนเท่าฟองไข่ติดกระดูกสันหลังข้างใน มักจะเจ็บหลัง บิดตัวจะจุกแน่นหน้าอกมาก เมื่อแก่เข้ามักเป็นลมจุกแน่นอก
ถ้าบุรุษมักเกิดด้วยไข้ถึงพิฆาต คือกระทบกระแทก ตกต้นไม้ ถูกทุบถองโบยตีสาหัส พิการช้ำในอก โลหิตคุมกันเป็นก้อนเป็นดาน ทำให้ร้อน เสียดแน่นยอกสันหลัง

สัณฑฆาตเกิดเพื่อปัตตะฆาต(โทสัณฑฆาต) เป็นได้ทั้งบุรุษ-สตรี
เพราะเกิดท้องผูกเป็นพรรดึกและโลหิตแห้ง แล้ววาโยกล้าพัดโลหิตให้เป็นก้อนเข้าในอุทร จึงเจ็บทั่วสรรพางค์กาย เมื่อยบั้นเอว มือเท้าตาย ให้ขบขัดเข่าและตะโพกท้องขึ้นและตึงที่ทวารเบา กินอาหารไม่มีรส ปากเปื่อยเสียงแห้ง เวียนศีรษะ ตามืดน้ำตาไหลหูตึง ร้อนบ้างหนาวบ้าง อยากเปรี้ยวอยากหวาน เป็นคราว

สัณฑฆาตเกิดเพื่อกาฬ เกิดภายในตับ ปอด หัวใจและดี ไส้อ่อน,ไส้แก่ (ตรีสัณฑฆาต)
เป็นเม็ดขนาดเม็ดข้าวสารหัก ขึ้นที่ดีให้คลั่งเพ้อ ขึ้นตับให้ตับหย่อน ตกโลหิตมีอาการดุจปีศาจเข้าสิง ถ้าขึ้นปอดให้กระหายน้ำ ขึ้นหัวใจให้แน่นิ่งเจรจาไม่ได้ ขึ้นในไส้อ่อนไส้แกให้จุกเสียด จุกโลหิตท้องขึ้นท้องพองดังมานกระษัย เมื่อเป็นได้ ๗-๘-๙ วันโลหิตจะแตกออกในทวารทั้ง ๙ เรียก”รัตตะปิตตะโรค”รักษาไม่ได้ คือเป็นอติสัยโรค

สัณฑฆาตเกิดเพื่อกล่อนแห้ง (อาสัณฑฆาต)
เกิดเพื่อสมุฎฐานธาตุและอชิณโรค คือกินของแสลงโรคแสลงธาตุเช่นของอันมีรสคาวเป็นต้น ทำให้อาเจียนเป็นน้ำลาย น้ำลายฝาด มีอาการเจ็บกระบอกตา เมื่อยไปทั้งตัว เจ็บที่ขั้วสะดือ ลงไปถึงอัณฑะ คันองคชาติ องคชาติบวมเจ็บแสบร้อน แตกออกเป็นน้ำเหลืองไหลซึม เกิดเป็นเม็ดงอกขึ้นในรูองคชาติขนาดเท่าผลพริกเทศ แก่เข้าดังยอดหูด ให้ปัสสาวะเป็นสีต่างๆดังทุราวสา ๔ จำพวก